Bazı hasta ve hekim tipleri şiddeti körüklüyor

Prof. Dr. Nevzat Tarhan, Sağlık Bakanı Mehmet Müezzinoğlu’nun da katıldığı Rumeli Buluşmaları panelinde şiddeti körükleyen hasta ve hekim tiplerini anlattı.

Prof. Dr. Nevzat Tarhan, Sağlık Bakanı Mehmet Müezzinoğlu’nun da katıldığı Rumeli Buluşmaları panelinde şiddeti körükleyen hasta ve hekim tiplerini anlattı.

 Empati ve iletişim becerileri eğitiminin önemine dikkat çeken Prof. Dr. Nevzat Tarhan hekimlere şiddeti önleme noktasında önemli ipuçları verdi. İstanbul Üniversitesi tarafından bu yıl 3’üncüsü düzenlenen “Rumeli Buluşmaları” Cerrahpaşa Oditoryumu'nda gerçekleştirildi. Sağlık Bakanı Mehmet Müezzinoğlu’nun açılış konuşmasını yaptığı buluşmalara Düzenleme Kurulunda yer alan Üsküdar Üniversitesi Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Haluk Şengün de katıldı. Sağlığın her yönüyle ele alınıp değerlendirildiği programda Üsküdar Üniversitesi Kurucu Rektörü Psikiyatr Prof. Dr. Nevzat Tarhan’ın da konuşmacı olarak katıldığı “Hasta Memnuniyeti ve Sağlıkta Şiddet Paneli” gerçekleştirildi. Moderatörlüğünü Prof. Dr. Osman Hayran’ın yaptığı panelde Rektör Tarhan, sağlık alanında sık yaşanan şiddettin önüne geçmek için önemli tüyolar verdi. Hasta ve sağlık çalışanları ilişkilerinde empati, iletişim becerilerinin önemine dikkat çeken Prof. Dr. Nevzat Tarhan, iletişim becerilerinin Tıp Fakültelerinde okutulmasıyla ilgili mevcut bilgilerin gözden geçirilmesi gerektiğini hatırlattı. Rektör Tarhan hasta ve yakınlarında eskiye oranla çok şeyin değiştiği, sağlık hizmeti alanında beklentinin yükseldiğine dikkat çekti.

Yüksek beklenti şiddeti tetikliyor

“Hastaların daha önce hekime reçete yazdırması yeterliyken şimdi hasta ve hasta yakınlarında beklenti çok yükseldi. Bunun Sağlık Bakanlığı’nın kaliteyi önemseyen politikalarından kaynaklandığını söylemek mümkün. Ancak hekimlerin de buna hazır olması gerekiyor. Hekimler adına bazı iyileştirici ve memnuniyeti artırıcı çalışmaların yapılması önemli. İletişim becerilerini siz günde 60-80 hasta gören hekime ne kadar anlatsanız boş. Hastanın düşünce, beden dilini okumak, ön yargılarını anlamak, onların korkularını gidermek çok önemli onun için de iletişim beceri yöntemlerini iyi bilmek gerekir.” Rektör Tarhan hasta kişilerin yaralı bir file benzetilebileceğini ifade ederek sağlık çalışanlarının bu hassasiyetle hareket etmesi gerektiğini hatırlattı. Hasta kişi yaralı file benzer Hasta ve yakınları dertli, yaralı insanlardır. Örneğin filleri biliyorsunuz. Çok sabırlı, itaatkâr ve güçlü hayvanlardır. Ancak yaralı halinde ona dokunulduğunda tüm gücüyle size tepki verebilir. Fil bakıcıları ise bunu çok iyi bilir ve ona göre davranır. Hastalar yaralı bir fil gibidirler. Bu kişilere yaklaşım önemli. O nedenle risk yönetimini bilmek gerekir. Burada kriz hali vardır. Olay çıkaracak hastanın öncülleri vardır ve sağlıkçılar bunu anlayabilir. Kimi sağlık çalışanlarından “Senin söyleyeceklerin beni ilgilendirmiyor” anlayışı var. Bu şekilde yaklaşıldığında hasta bunu anlıyor. Çünkü duygusal okur yazarlık var hasta ve yakınlarında. Ses tonu, söyleyiş tarzı, eşik altı vurgular…vs. den bunu hissedebiliyor. O nedenle hekim güler yüzlü olmalı. Güler yüzü esirgemek birçok olumsuzluğu getirir. Hastayı değersizleştirici yaklaşımların şiddet olarak geri döndüğünü görüyoruz. Prof. Dr. Nevzat Tarhan bazı hasta ve hekim tiplerinin şiddeti körükleyebileceğinin da altını çizdi. Tarhan bu tipleri ise şu şekilde tanımladı.

Hasta Tipleri

Sessiz Hasta: Fazla konuşmaz. Hekimlerin sevdiği tiplerdi. Ancak bu hasta tipleri sonradan konuşur. Pasif-agresif kişilerdir bu kişiler. Onun şikâyet potansiyelinin daha fazla olduğu bilinmeli. Bu kişilere ihtiyacı olduğu kadar zaman ayırmak çok önemli. Sıkıcı Hasta Tipi: Kaygılı, huzursuz aceleci ve sabırsızdır. Girerken saatlerce sizi bekliyoruz hekim bey serzenişinde bulunur bu kişiler. Hekimde öfke uyandıran tiplerdir. O nedenle hekim bunu anlamalı ve hemen “Sizi beklettim farkındayım, kusura bakmayın” şeklinde yaklaşımla gereksiz polemiği önleyebilmeli. Narsist Hasta Tipi: Hekimde öfke uyandıran bir başka tiptir. Tepeden bakarlar her şeye. Beklentileri çok yüksek ve her şeyi bilirler. Kusur bulduğunda üzerine gider. Özel hastanelerde sık karşılaşılır bu tiplerle. Tatmini zordur bu hastaların. Ancak kaliteli hizmetle kontrol altında tutulabilirler. Eğer bu kişilere bekletildiğinde bilgi verilmemişse sinirlenirler. O nedenle her gerekçe sunularak bilgilendirilmeli. Kişi de bana değer veriyorlar bilgilendiriyor diye düşünerek rahatlar. Bordurline Hasta Tipi: Bir günde 4 mevsimi yaşayan kişilerdir. Gülerken hemen ağlayabilir, sinirlenebilirler. Değişken kişilerdir. Hekimin bu kişilere yaklaşımı çok hassas olmalı. Sağlık çalışanı bu kişilerin duyguları hâkimiyetine girmemeli. Hekim bu kişileri yönetmeli. Sağlık çalışanı nötr ve soğuk kanlı tavrını koruyabilmeli. Teflon tava gibi olmalı. Hastalardaki stresin kendine buluşmasına fırsat vermemeli. Karşısına değil de yanına alıp yönlendirmeyi başarabilmeli. Doktor Tipleri Otokrat Doktor Tipi: Çok bilgili, mesleki yeterlilikleri iyi ancak insani yeterlilikleri yetersiz tiplerdi. Buyurgandırlar. Üretkenliği yüksek fakat hasta memnuniyeti düşüktür. Demokrat Hekim Tipi: Eleştiriye açık hastaya sıcak davranır, çoğulcu, özgürlükçü, katılımcıdır. Üretkenliği düşük fazla hasta göremez. Hasta memnuniyeti yüksektir. Yetersiz Hekim: Söylediği sözde tutarlılık yok verdiği bilgi yetersizdir. İkisi de düşüktür. Prof. Dr. Nevzat Tarhan son bir hatırlatmada bulunarak her meslekte olduğu gibi kesinlikle sağlık alanında da bir kişi innovasyon kuralına uymalı dedi. İnovasyon Kuralı: Yani yüzde 15 kuralı. Hasta hekim ilişkisinde yüzde 15 kuralı uygulanmalı. Yaptığı iş hakkında zamanının yüzde 15’ni yaptığı işi düşünmeye ayırmalı. Nasıl ve doğru yapmalıyım diye kendine sormalı. 10 saat çalışıyorsa en az 1- 1,5 saatini yaptığı işi düşünerek geçirmeli kişi. Daha iyiyi nasıl yapabilirim, alternatif neler olmalı gibi. Böylece meslek hataları en asgariye inecektir. Şaban Özdemir (NPGRUP)