Adderall Nedir, Adderall Hangi Durumlarda Kullanılır?

Adderall, amfetamin ve dekstroamfetamin olarak iki ilaç içeren reçeteli bir ilaçtır. Adderall, uyarıcı olarak bilinen bir ilaç sınıfına ait ve amfetamin ve dekstroamfetamin içerir. Güçlü bağımlılık potansiyeli nedeniyle kontrollü bir ilaçtır ve uyarıcılar adı verilen bir ilaç sınıfına aittir. En yaygın olarak dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunu (DEHB) tedavi etmek için kullanılır. Adderall, Narkolepsi tedavisinde de kullanılır.

Adderall Nedir?

Adderall, DEHB için ilk tercih edilen tedavi seçeneği olarak kabul edilir.  Adderall, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu DEHB'yi tedavi etmek için kullanılır. Beyindeki belirli doğal maddelerin miktarlarını değiştirerek çalışır. Amfetamin/dekstroamfetamin, uyarıcı olarak bilinen bir ilaç sınıfına aittir. Adderall, dikkat verme, bir aktiviteye odaklanma ve davranış problemlerini kontrol etme yeteneklerini artırmaya yardımcı olabilir. Bu ilaç ayrıca, gün boyunca uyanık kalmanıza yardımcı olmak için belirli bir uyku bozukluğunu (narkolepsi) tedavi etmek için kullanılır. Uyku bozukluğu olmayan kişilerde yorgunluk tedavisi veya uykuyu geciktirmek için kullanılmamalıdır.

Adderall ve Adderall XR çalışmaları, ilaçların dikkati ve odaklanmayı iyileştirdiğini ve dürtüsel davranışları azalttığını gösteriyor. Yapılan çalışmalar, DEHB olan çocukların yüzde 75 ila yüzde 80'inin, Adderall gibi uyarıcıların kullanımıyla semptomların düzeldiğini ortaya çıkardı.

Adderall ve Narkolepsi

Adderall, Narkolepsili kişilerde gündüz uyanıklığını artırmak için de etkilidir, ancak bununla ilgili çok az araştırma mevcut. Adderall, yetişkinlerde DEHB ve narkolepsi (gündüz uyku hali) tedavisi için FDA onaylıdır. Ancak Adderall, yetişkinler için mevcut olan tek uyarıcı değildir.

DEHB'yi tedavi eden iki uyarıcı ilaç kategorisi vardır. Bunlar:

- Amfetaminler: Adderall ve Vyvanse (lisdexamfetamine)
- Metilfenidat: Ritalin, Concerta (metilfenidat ER) ve Focalin (deksmetilfenidat)
Ritalin ayrıca narkolepsiyi tedavi etmek için FDA onaylıdır ve Vyvanse, yetişkinlerde aşırı yeme bozukluğunu tedavi etmek için onaylanmıştır.

Adderall ve diğer yaygın uyarıcıların etkileri nelerdir?

Adderall gibi uyarıcılar beyindeki en az iki temel kimyasal olan norepinefrin ve dopamin miktarını artırır. Bu kimyasalların dikkat ve ruh halini yönetmede önemli bir rol oynadığı düşünülmektedir. Norepinefrin beyindeki dikkat ve stres tepkilerini etkiler. Dopamin, karmaşık düşünceyi ve ödüllendirici deneyimlere nasıl tepki verdiğimizi etkiler. Vücutta bu kimyasalların daha yüksek bir seviyesi, uyanıklığın ve dikkatin artmasına neden olabilir.

Adderall nasıl kullanılır?

Amfetamin/dekstroamfetamin almaya başlamadan önce mutlaka doktorunuzun görüşünü alın ve ilacın prospektüsünü okuyun. Herhangi bir sorunuz varsa, doktorunuza veya eczacınıza sorunuz. Adderall ilacı, doktorunuzun önerdiği şekilde, genellikle günde 1 ila 3 kez, yemekle birlikte veya yemek sonrası ağızdan alınır. İlk doz genellikle sabah uyandığınızda alınır. Daha fazla doz reçete edilirse, bunları doktorunuzun belirttiği şekilde, genellikle 4-6 saat arayla alın. Bu ilacı günün geç saatlerinde almak uyku sorunlarına (uykusuzluk) neden olabilir. Doz, tıbbi durumunuza ve tedaviye yanıtınıza bağlıdır. Doktorunuz sizin için en uygun dozu bulmak için dozunuzu ayarlayabilir. Doktorunuzun talimatlarını dikkatlice takip edin. Ondan en iyi şekilde yararlanmak için bu ilacı düzenli olarak kullanın.

Tedavi sırasında doktorunuz, davranışınızda herhangi bir değişiklik olup olmadığını ve ilaca hala ihtiyaç olup olmadığını görmek için ara sıra ilacı kısa bir süre için kesmenizi önerebilir.
Adderall Kullandıktan Sonra Bırakıldığında Neler Yaşanır?

Adderall ilacını aniden kullanmayı bırakırsanız;

-Şiddetli yorgunluk
-Uyku sorunları
-Depresyon
-Zihinsel, ruh hali değişiklikleri
Görülebilir. İlacı doktorunuzun önerdiği şekilde kademe kademe bırakın.
Adderall Bağımlılık Yapar mı?
Adderall birçok kişiye yardımcı olsa da, bu ilaç bazen bağımlılığa neden olabilir. Uyuşturucu, alkol kullanımı veya bağımlılığı gibi bozukluğunuz varsa bu risk daha yüksek olabilir. Dozunuzu artırmayın, daha sık almayın veya reçete edilenden daha uzun süre kullanmayın. Talimat verildiğinde ilacı uygun şekilde durdurun.
Adderall'i Ne Zaman Kullanmalı?
Adderall'i almak için en iyi zaman genellikle sabah veya öğleden sonradır. Adderall günün ilerleyen saatlerinde alındığında uyku sorunlarına neden olabileceğinden, akşam geç saatlerde veya gece dozlarından kaçınmalısınız. Adderall'ı nasıl ve ne zaman alacağınız konusunda sağlık uzmanınızın talimatlarına uyduğunuzdan emin olun.
DEHB için, Adderall genellikle sabah uyandığınızda bir kez alınır ve 4 ila 6 saat arayla ek dozlar alınabilir. Ancak günde üç dozdan fazla almamalısınız. Adderall'ın (Adderall XR) uzatılmış salımlı versiyonu sabahları günde bir kez alınmalıdır.
Narkolepsi için ilk uyandığınızda Adderall alınmalıdır. Daha sonra günde üç doza kadar her 4 ila 6 saatte bir alınabilir. Sabah dozuna ek olarak erken bir öğleden sonra dozu, gündüz uykululuğunu kontrol etmeye yardımcı olabilir.

Adderall kalp sağlığı için zararlı mı?

Kardiyovasküler hastalığı yani kalp hastalığı olmayan yetişkinlerde, Adderall'ın yeni kalp problemlerine neden olma şansı düşüktür. Ancak mevcut kalp problemleriniz varsa, Adderall veya diğer reçeteli uyarıcıları almak daha risklidir. Bunun nedeni, zaten kalp problemleriniz varsa, kan basıncındaki veya kalp atış hızındaki değişikliklerin tehlikeli olabilmesidir.
Anormal kalp ritmi (örn. atriyal fibrilasyon) gibi bir kalp rahatsızlığınız varsa, Adderall almadan önce sağlık uzmanınızla konuşun. Riskleri ve faydaları tartmanıza yardımcı olacaklardır. Adderall alan herkes, tedavileri sırasında muhtemelen kan basıncındaki ve kalp atış hızındaki değişiklikler açısından izlenecektir. Adderall'ı alıyorsanız ve göğüs ağrısı ya da bilinç kaybı yaşarsanız, mümkün olan en kısa sürede acil yardım alın.

DEHB'li yetişkinler için Adderall'a alternatifler var mı?

Evet. Ritalin, Vyvanse ve Concerta gibi uyarıcılar da DEHB olan yetişkinlere reçete edilebilir. Focalin başka bir alternatiftir. Atomoxetine (Strattera) ayrıca DEHB olan yetişkinler için FDA onaylıdır. Bu ilaç, yetişkinlerde DEHB tedavisi için uyarıcı olmayan ana seçenek olarak kabul edilir. Bu aynı zamanda kontrollü bir madde olmadığı, ancak başka riskleri olduğu anlamına gelir. Mide bulantısı, ağız kuruluğu ve iştah değişiklikleri atomoksetin ile sıklıkla rapor edilir.

https://doi.org/10.32739/uha.id.41526