BU HASTALIK KİMLERİ VURUYOR?

Daha önceleri hakkında pek az şey bilinen Post travmatik stres bozukluğu sayıları gün geçtikçe artan Irak ve Afganistan savaş gazisinin tedavi başvurusuyla kamuoyunun gündemine oturmuş durumda.

Rand Corporation Çalışmasına göre, harekat bölgelerinden dönen askerlerin yaklaşık yedide biri hastalık semptomlarından yakınıyor. Gazi İşleri Departmanı, 2007 Haziran ayından önceki bir yıl içerisinde PTSB tedavisine başvuran gazi sayısında %70’lik bir artış olduğunu ve sonraki 9 ay içerisinde%50’lik  ilave bir artış kaydedildiğini bildirdi.

“Kamuoyunun tüm dikkatine rağmen, PTSB’na ilişkin yanlış yorumlardan geçilmiyor” diyor National Institute of Mental Health’den, travmatik stres programı başkanı Farris Tuma.

Bu söylencelerden biri bozukluğun sadece psikolojik olduğu yönünde. Fakat aslında PTSB vücudun stres-cevap sisteminin aşırı güdülendiği, biyolojik temelli bir durum.

Muhtemelen en yaygın söylencelerden biri PTSB’nun başlıca sebebinin askeri mücadele olduğu iddiası. Araştırmaya göre ise taşıt kazaları. 

“Pek çok kişide tedavi semptomlarda rahatlama sağlıyor,”diyor Tuma. “Uzmanlaşmış tedavi ve/veya ilaç tedavisi, genellikle Zoloft gibi SSRİ antidepresanlarla tedavi iyi sonuç veriyor” diye de ekliyor. Fakat nedense PTSB olan Amerikalıların tedaviye başvurmaları için ortalama 12 yıl geçmesi gerekiyor.  

Her ne kadar pek çok kişi kendi başlarına veya arkadaşlarının yardımıyla semptomları görmezden gelseler de, bir kısmında hastalık devam edip gidiyor. Albany, N.Y.’de uzun süreli bir çalışmaya göre, hasarla sonuçlanan taşıt kazalarına maruz kalanların yaklaşık %20’sinde kazadan bir sene sonra PTSB ortaya çıkıyor. National Highway Traffic Safety Administration’a göre geçen yıl taşıt kazalarında yaralanan insan sayısı 2.5 milyondu.   

43 yaşında, fizyoterapist Lisa Hardimon kavşakta takla atıp kontrolden çıkan arabasının içerisinde mahsur kaldıktan sonra PTSB’na duçar olmuş. 7 sene önce başına gelen bu kaza sonrası medikal tedavi görmüş.

Hardimon kaza sonrası yaşadıklarını anlatırken sesi titriyor ve ağlamaya başlıyor. “Yeniden arabaya binmek işkence gibi. Kavşaklarda kalbim hızla çarpmaya başlıyor. Kaza sahnesi hep gözümün önünde. Konsantre olmakta ve uyumakta zorlanıyorum.” Kendisine PTSB tanısı konuyor.

“Tedavi yaklaşık bir sene sürdü. Bu bilinçli alınmış bir karardı. Artık o şekilde yaşayamazdım. Evliydim ve çocuk sahibi olmak istiyordum. Olay hakkında düşünmemeye, bu konuda kendimi frenlemeye başladım.”

Hardimon yaşadığı korkuların yaşantısını ne denli kısıtladığını fark etmiş. “Böyle giderse evden çıkmaya cesaret bulamayacağımı biliyordum.”

PTSB kişinin yaşantısını alt üst edebilir. Bundan dolayı mental sağlık uzmanları genç askerlerin karşılaşabileceği olumsuz etkilerden endişe ediyorlar.

Danville, Geisinger Health System’den psikolog Joseph Boscarino’nun yürüttüğü yeni bir çalışmaya göre, 35 yaşlarında kalp hastalığı olmayan, PTSB tanısı almış Vietnam gazilerinin PTSB olmayan gazilere oranla 50’li yaşlarda kalp hastalıklarından ölme olasılıkları iki kat fazla. Boscarino’ya göre bu oran 20 seneyi aşkın bir süre günde 2-3 paket sigara içmenin doğurabileceği kalp krizi riskinden bile daha fazla.

Her ne kadar günümüzde ordu Vietnam’dan farklı olarak, askeri birlikleri PTSB taramasından geçirse de, bu sene yapılan Rand çalışmasına göre, PTSB tanısı alan gazilerin yaklaşık yarısı tedavi başvurusunda bulunmadı.

“Kişi ne kadar uzun süreli PTSB sahip olursa, madde ve alkol suistimal etme riski de o denli artar” diyor Tuma. California, Long Beach VA Hospital’da gazilere danışmanlık yapan Suzie Chen’e göre travmatik stres bozukluğu olan gazilerde cinsel problemler de endişe verici boyutlarda. 

Vietnam döneminden Irak savaşına kadar yapılan çalışmalara göre, PTSB olan savaş gazilerinin %63-80’i cinsel problemlerden yakınıyor. Chen’in incelediği bir araştırma değerlendirmesine göre, PTSB olan askerler başka erkeklere oranla çok daha fazla ereksiyon güçlüğü yaşıyorlar. Bunun sebepleri emosyonel veya biyolojik olabiliyor. Bazıları gördükleri kabuslardan dolayı, eşleriyle aynı odada bile yatmıyorlar.

Pentagon PTSB ve beyin hasarı üzerine yapılacak yeni bir araştırmaya 300 milyon dolar kaynak aktarımında bulundu. Bu yatırımdan hem sivillerin hem de askeri birliklerin fayda görmesi bekleniyor.

Kaynak: USA TODAY

Çeviri: Ayda Çayır