KÖK HÜCRE NELERE ÇARE OLACAK?

Funda Çatar

Peki, bu uygulamalar önümüzdeki 10 yılda hangi aşamaya gelecek? Kök hücre şu an tedavisi mümkün olmayan hangi hastalıklara çare sunabilecek? İşte bu soruların yanıtları.

Geçtiğimiz günlerde Hücresel Tedavi ve Rejeneratif Tıp Derneği tarafından düzenlenen ve yurtiçi ile yurt dışından çok sayıda bilim insanının katıldığı 1'inci Ulusal Hücresel Tedavi ve Rejeneratif Tıp Kongresi'nde de kök hücre tedavisiyle ilgili son gelişmeler ele alındı. Biz de kongreye katıldık ve uzmanlara günümüzde hematolojik kanserlerin tedavisinde kullanılan kök hücrenin önümüzdeki 10 yıl içinde başka hangi hastalıklara çare olabileceğini sorduk.

- Kalp krizinin oluşturduğu hasarlar önlenebilecek
Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Kalp ve Damar Cerrahisi Anabilim Dalı'nda görevli öğretim üyesi Doç. Dr. A. Rüçhan Akar, kalp ve damar hastalıklarının günümüzde bir numaralı ölüm nedeni olduğuna dikkat çekti. Uzmanlar, 2020 yılında dünyada 25 milyon kalp ve damar hastalığına bağlı ölüm gerçekleşeceğini öngörüyorlar. Kalp krizi sonrası gelişen hasarın en aza indirilmesi için ilaç tedavileri ve anjioplasti gibi tedavi yöntemleri ile pek çok yaşam kurtarılmaya devam ediyor. Koroner bypass ameliyatları da hem hayat kurtarıyor, hem de yaşam kalitesini artırıyor. Ancak kalp krizi sonrası kalp fonksiyonları bozulan hastalarda yaşam kalitesi olumsuz yönde etkilendiği gibi yaşam süreleri de önemli ölçüde kısalıyor. Bu nedenle kök hücre araştırmaları kalp krizinde ve farklı nedenlerle gelişen kalp yetmezliklerinde yoğun bir şekilde sürüyor.

- Diyabet tedavi edilebilecek
Hayvan ve insanlar üzerinde yapılan deneyler sonucunda; kök hücre tiplerinden olan embriyonal kök hücreden insülin salgılayan beta hücreleri üretilebileceği ortaya kondu. Bilim adamları, elde ettikleri bu önemli bilginin ardından, beta hücreleri elde edip, hasar görmüş pankreasa nakletmeyi amaçlıyorlar. Hücresel Tedavi Ve Rejeneratif Tıp Derneği Genel Sekreteri Prof. Dr. Zafer Gülbaş, böylelikle pankreasın tekrar insülin salgılayabileceğini söylüyor. Günümüzde yürütülen çalışmalarda karşılaşılan en önemli sorun ise embriyonal kök hücreden yeterli miktarda beta hücreleri elde edebilecek teknolojiye henüz sahip olunamaması. İşte önümüzdeki 10 yıl içinde, bu teknoloji geliştirilirse, diyabet hastalarının tedavisi mümkün olabilecek.

- Buerger'de organ kaybına son verilebilecek
Özellikle sigara içenlerde gözlenen bir damar tıkanıklığı hastalığı olan Buerger'in ileriki aşamalarında parmak, ayak ve bacaklar kesilme riski ile karşı karşıya kalıyor. Hastayı yatağa bağlayan ciddi ağrılar da bir başka sorun. Ankara Tıp Yöntemi' adıyla dünya tıp literatürüne giren Buerger hastalarında kök hücre çalışması, Ankara Üniversitesi bünyesindeki pek çok anabilim dalının katkılarıyla tamamlandı. Kök hücre nakli sonrasında bu hastaların hem yaşam kaliteleri artırıldı, hem de   önemli bir bölümünün uzuvları kesilmekten kurtarıldı. 5 yıllık takipleri sürdürülen hastalardan alınan sonuçlar da oldukça yüz güldürücü. 'Buerger hastalığının tedavisinde yeni bir umut olan bu çalışma, dünyaca kabul gören Journal Of Vascular Surgery Dergisi'nde yayımlandı. Önümüzdeki süreçte Sağlık Bakanlığı Kök Hücre Komisyonu'nun kök hücre araştırma ve uygulamalarında önemli kararlar alması bekleniyor.

- Parkinson'da titremeler kaybolabilecek
Kök hücre çalışmalarında hedeflerden biri de Parkinson tedavisinde gelişme kaydetmek. İsviçre ve İngiltere'de yürütülen bir projede, nöronal (sinir hücresi) kök hücrelerin laboratuar ortamında üretildikten sonra vücuda nakledilmesi amaçlanıyor. En büyük problem ise transplantasyon yapmak için yeterli sayıda sinir hücresi elde edememek. Bilim insanları ayrıca tedavide kullanılacak olan embriyonal kök hücrelerin hangi mekanizmalarla dopaminerjik nöron oluşturduklarını çözmeye çalışıyor. Prof. Dr. Zafer Gülbaş, bu mekanizma çözüldüğünde artık istenilen miktarda nöron üretilebileceğine dikkat çekiyor. Böylece hastalığın en tipik belirtileri olan ellerde titreme, hareketlerde yavaşlama gibi sorunlar hafifletilebilecek ve hastalar kendi kendine yetebilir hale gelebilecek.

- Yanıklarda, yüz ifadesi oluşturulabilecek
Kök hücrenin tek başına bile tüm vücudu kaplamaya yetecek kadar uzmanlaşmış deri hücresi üretebildiğini tespit eden bilim insanları, edindikleri bu bilgi ışığında, deri yanıklarının tedavisinde büyük bir yol kat ettiler. Prof. Dr. Zafer Gülbaş, İngiltere başta olmak üzere Avrupa ve Amerika'da uygulanan kök hücre tedavisinin günümüzde sadece derinin en dış katmanına uygulanabildiğine dikkat çekti. Yani, kök hücre tedavisi sayesinde ağır deri yanıkları olan insanların hayatları kurtulsa da, bu bölgeler ne terliyor, ne de kıl üretebiliyor. Dolayısıyla bu kişiler normal bir hayat süremiyor. Prof. Dr. Zafer Gülbaş, bilim insanlarının önümüzdeki 10 yıl içinde kök hücreyi derinin diğer katmanlarına da nakletmeyi hedeflediklerini belirtiyor. Böylelikle hastalar daha kaliteli bir yaşam sürebilecek ve yüzlerinde mutluluğun ifadesi fark edilebilecek.

KÖK HÜCRE DENEYLERİ HANGİ AŞAMADA?

- Basın yayın organlarında kimi zaman tedavi yöntemi gibi sunulan kök hücre çalışmaları aslında hematoloji dışındaki alanlarda henüz deneysel aşamada.

- Çalışmalar sonucunda; kök hücrelerin sadece hematolojik hastalıkların tedavisinde değil, hücrelerin kaybına bağlı olarak gelişen hastalıklarda da kullanılabileceği ortaya kondu. Bunlar arasında; parkinson, alzheimer, multiple skleroz, kaza sonucu oluşan felçler, kalp krizi sonucu gelişen kalp kası yetmezliği ve 'ostoeartrit' yer alıyor.

- Embriyonal kök hücre dışında günümüzde üzerinde tartışılan diğer bir kök hücre ise 'mezankimal' (kemik iliğinden alınan) kök hücreler. Bu tip kök hücrelerin de miyokard enfarktüs ve crohn hastalığı uzerinde klinik çalışmaları sürüyor. Bağırsak iltihabı olan ishal ve karın ağrısıyla seyreden Crohn Hastalığı'nın tam bir tedavisi yok. 'Mezankimal' kök hücrelerin yakın zamanda kalp hastalıkları ve Crohn Hastalığı'nda standart tedavide onaylanacağı ve ilaç haline gelebileceği belirtiliyor.

- Şimdi uzmanlar; kök hücrenin hasarlı organın neresine, ne kadar, ne zaman, hangi aralıklarla verilmesi gerektiği, kök hücre ayrıştırılırken kullanılan maddelerin vücuda nasıl etki yapacağı, hücrenin gereğinden fazla çoğalması durumunda ne olacağı ve bunun nasıl önüne geçilebileceği gibi pek çok soruya yanıt arıyor.

- Ulusal Hücresel Tedavi ve Rejeneratif Tıp Kongresi'nde, araştırma safhasında olan kök hücre tedavisindeki uygulamalar tartışıldı. Yurtiçi ve yurtdışından pekçok bilimadamının katıldığı kongrede, özellikle kemik iliğinden alınan kök hücrelerden oldukça başarılı sonuçlar elde edildiği belirtildi.


Paylaş

Görüntülenme:
Yayınlanma Tarihi:07 Nisan 2009

© 2024e-Psikiyatri.com, bir NPGRUP sitesidir,
e-Psikiyatri.com bir NPGRUP sitesidir. Bu sitede verilen bilgiler, site ziyaretçilerinin/hastaların hekimleriyle mevcut ilişkilerini ikame etmek değil, desteklemek için tasarlanmıştır. Bu sitede yer alan bilgiler bir hekime danışmanın yerine geçmez. Tüm hakları saklıdır.