YAS İNSANLARA ÖZGÜ DEĞİL

CUMHURİYET BİLİM EKİ

Amerikalı bilim insanları en yakın akrabalarımız olan primatlarla ilgili araştırmayı yayımladı. İşte o araştırma....

Araştırma, Etiyopya’nın yüksek bölgelerinde yaşayan şebek sürülerindeki ölüm acısının incelenmesine dayanıyor. Bilim insanları üç yıllık bir gözlemin ardından elde ettikleri verileri, Kenya’nın sıcak bölgelerinde yaşayan şempanzelerle alınan sonuçlarla karşılaştırmışlar. Sonuç şöyle:

Primatların, ölüleri için ne şekilde yas tuttukları, nerede yaşadıklarına ve birey ve tür olarak ne kadar duygudaş olduklarına bağlı. Araştırmalar daha önceleri birçok bilim insanı tarafından belgelenen ölü kültü üzerinde yoğunlaştırılmış. Mesela anne maymunların çoğu, ölü yavrularını neredeyse dağılana kadar yanlarında taşırlar.

Bu konu zoologlar arasında tartışmalıdır. Bu davranış bir tür yas mı? Yoksa maymunlar, yavrularının öldüklerini fark edemiyorlar mı? Son araştırmalar yas teorisini destekliyor.

Maymunlar, yaşam biçimlerinin izin verdiği kadar yas tutmaya devam ediyorlar, diyor araştırmayı yöneten bilim adamı Jim Anderson, American Journal of Primatology dergisinde. Sıcak ve kuru iklimde yaşayan şempanzeler ölü yavrularını sıcaktan mumyalaşana kadar haftalarca yanlarında taşımaya devam ederken, soğuk dağlarda yaşayan şebeklerin yası sadece birkaç saat sürüyor.

Ama hissettikleri acının yoğunluğu iki grupta da aynı. Şempanzeler sadece daha fazla yas tutma lüksüne sahip diyor Anderson. Maymunlar sevdiklerine veda ederken, tıpkı insanlar gibi akrabaları ve arkadaşları tarafından teselli ediliyorlar. Bilim insanları uzun bir süredir sadece insanların ölümün anlamını bildiklerini sanıyorlardı.

Oysa son araştırma, bu bilincin şempanzelerde bilinenden çok daha güçlü olduğunu göstermesi açısından önem taşımaktadır.