Değerler en iyi nasıl öğrenilir

Toplumun bir anlamda idamesini sağlayan temel insani değerler nasıl öğretilmeli, kalıcı hale getirilmeli? Değerler en iyi nasıl öğrenilir?

Prof. Dr. Nevzat Tarhan, kişiye değerlerin zoraki benimsetmenin mümkün olamayacağını ifade ediyor. Peki toplumun bir anlamda idamesini sağlayan temel insani değerler nasıl öğretilmeli, kalıcı hale getirilmeli? Değerlerin en iyi öğretilme yolunu Tarhan bakın nasıl açıklıyor… Toplumda insani değerlerin önemini her fırsatta vurgulayan Üsküdar Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Nevzat Tarhan, değerlerin toplumun iskeletini oluşturduğunu, bu unsurların ne ölçüde sağlam olursa inançların da o oranda güç kazanacağının altını çiziyor. Sosyal değerlerdeki yozlaşmaya dikkat çeken Tarhan, değerlerin benimsetilmesi ve öğretilmesi gerektiğini vurguluyor. Ama nasıl? Prof. Dr. Nevzat Tarhan onu bakın nasıl açıklıyor…

Rektör Tarhan; “İstediğiniz şeyi, bir kimseye zorla yaptırabilirsiniz ancak herhangi bir kişiye bir değeri zorla benimsetmek mümkün değildir. Değerler, gönüllü itaatle öğrenilir. Baskı kurma, zorlama ve tehditle, değerlerin yaşantıya geçirilmesi söz konusu olamaz. Bu sebeple, değerlerin en iyi öğretilme yolu, temsil ettiği kavramların sevdirilmesidir. Sevgiyle beslenen değerler, toplum tarafından kolayca benimsenir. Erdemleri zorla kabul ettirmek, onların hayata geçirilme süresini uzatır. İlahi dinlerin yayılması ve başarılı olmasının en büyük sebeplerinden biri, insanlarda değerlere karşı sevgi uyandırmasıdır.  Hatta kurulu düzenin karşı çıktığı ama insanların, söylediklerini benimsediği kimi önderler vardır ki bu kişiler, öncüsü oldukları erdemin önemli temsilcilerinden biri olmayı başarmışlardır.

Örneğin Hz. Mevlana’nın sevgiyle anılması, onun bu duyguya çokça vurgu yapmasındandır. O, bu değerin neredeyse müşahhas bir örneği olmuştur. Bir kimsenin bir değerin rol modeli olması; o değeri hatırlatan davranışları, söyledikleri ve çevrenin gözlemleriyle gerçekleşir. Bir değerin insan beyninde bir program haline dönüşebilmesi için şiddetli bir arzu, kuvvetli bir gayret ve yüksek ölçüde duygusal bir yoğunluk yaşanması gerekmektedir. İnsanın, bir değeri hayatındaki vazgeçilmezler arasında tutabilmesi için, o değere gönüllü olarak bağlanması ve inandığı değer için kendini feda etme noktasına gelmesi gerekir. İçinde sevgi barındıran ve öncüler tarafından vurgulanan disiplinler, değerlerin uygulamasına yardım eder.