Çocuklar ailelerini taklit eder

Anne babalar dikkat! Televizyon seyrederken çocuğunuzun sizi taklit edeceğini unutmayın!

Anne babalar dikkat! Televizyon seyrederken çocuğunuzun sizi taklit edeceğini unutmayın!

Uzman Psikolog Aynur Sayım anlattı… Çok televizyon seyredilen evlerde aile içi iletişimin zayıf olduğunu belirten Üsküdar Üniversitesi Sağlık, Araştırma ve Eğitim Merkezi Etiler Polikliniği’nden Uzman Psikolog Aynur Sayım, çocuğun televizyon ile ilgili birlikteliğinde ailenin sorumluluğuna dikkat çekerek, “çocuk rol modellerini taklit ederek büyür” dedi. Uzman psikolog Aynur Sayım’la yaptığımız görüşmede özellikle televizyonun çocuklar üzerindeki etkisini ve ailenin nasıl bir tavır belirlemesi gerektiği konusunda bilgi aldık. Sayım; ‘çocuklar, yaş ve gelişim düzeylerine yönelik programları, gerektiği kadar seyretmeliler, çocuklara uygun olmayan program ve filmleri izleyen çocuklarda erken uyarılma, modelleme riski olur. Fakat önemli olan ailenin tavrıdır’ şeklinde konuştu. TV programları ve diziler ve evlilik programlarının aileye olumlu ya da olumsuz neler yansıtıyor? Bireysel farklılıklar, ihtiyaçlar, özlemler, dizi ve program seçimlerinde etkili olan öğeler. Tüm programları eleştirmek doğru olmaz tabiî, ama programların çeşitliliği, kimi zaman öğrenmeye, kimi zaman eğlenmeye, haber almaya yönelik düzenlenmesi gerekli, hep aynı tarz programlar hazırlanmasını eleştirebiliriz belki. TV programları ile yansıtılan yanlışlardan özellikle çocuklar nasıl etkilenir? Çocuklar, yaş ve gelişim düzeylerine yönelik programları, gerektiği kadar seyretmeliler, çocuklara uygun olmayan program ve filmleri izleyen çocuklarda erken uyarılma, modelleme riski olur. Fakat önemli olan ailenin tavrıdır, aile içi disiplin sağlanabiliyorsa, bu konuda sorun da yaşanmayacaktır zaten, çocuktan, öncelikle sorumlu olan ailedir.

ÇOCUK MODEL ALARAK BÜYÜYECEKTİR

TV kanalı ile normalmiş gibi gösterilen bazı yayınlar (bez bebek- sihirli annem gibi) çocukların algı ve bilincini ne yönde etkiler? Kişilerin izlediği karakterler ile kendini özdeşleştirmesinde ne gibi sakıncalar olabilir? Gelişim çağındaki ergenlere bu nasıl yansır? Çocuk, her yaşta farklı beceriler kazanır, farklı düşünür, farklı davranır. Her gelişim döneminin özelliğini bilmek ve çocuğun o dönemde ihtiyaçlarını anlamak önemlidir. Nasıl öğrendiği, hangi yetilerinin geliştiği, neyi nasıl algıladığını bilmek, anne-babanın çocuğa nasıl davranması gerektiğini de belirler. 11 yaş ve üzeri soyut kavramların geliştiği dönemdir. Çocuk artık soyut düşünebilir. Örneğin, sihrin gerçekten olmadığını kavramak gibi… Daha küçük yaşlarda ise, hayal gücünün gelişmesine fırsat verir bu tarz filmler, çizgi filmler... Büyü ve sihrin çok işlendiği filmler ve diziler, son yıllarda tartışma konusu... Anne-babalar, haklı olarak, nasıl davranacaklarını bilemiyorlar. “Bu tür dizileri çocuğum izlesin mi, izlemesin mi, nasıl davranalım?” şeklinde... Çocuğun yaşı, ailenin yaklaşımı ve izleme süreleri de belirleyici etkenler tabiî bu konuda... Çocuğun hayal gücünün gelişmesi açısından, hikâyeler, masallar, hayal gücünün gelişmesine yönelik çalışmalar ve filmler de destekleyici etmenlerdir. Yerinde, zamanında, uygun sürede izlenmesini sakıncalı bulmuyorum, fakat ailenin yaklaşım tarzı da burada önemli. Çocukla bu konuda çatışmaya girmeden, açıklayıcı bir şekilde izleme süresine sınır getirmek, korkutma kullanmamak önemli… Gelişim dönemlerini göz önüne aldığımızda, zaten çok küçük bir çocuk, daha çok çizgi filme ilgi duyacak, bu tür diziler, okul öncesi ve okul dönemi çocuklarının daha çok ilgisini çekecektir. Uygun koşullarda izlendiği sürece, aksine, gelişime katkısı var diyebiliriz. Çocuk model alarak büyüyecektir. Filmdeki kahramanları taklit eder, modeller, buna ihtiyacı da vardır, kişiliğini modelleyerek taklit ederek oluşturacaktır. Annesini, babasını, öğretmenini, film kahramanını, bir sanatçıyı, müzisyeni v.b... Bu normal gelişim sürecinde olması gerekendir... Fakat, çocuk eğer bu özdeşimi fazla yapıyorsa, ya da yanlış modellemeleri fazlaca yapıyorsa, burada daha çok ailedeki model eksikliğini ve yanlış yaklaşımları sorgulamak ve bunlar üzerinde çalışmak gerekir. Anne-babanın çocuğa ayırdığı zaman yeterli mi, kendileri doğru model oluyorlar mı? Yardım alınması gereken bir sorun var mı?

DİZİ VE FİLMLERDEN YA DA ÇEVRESİNDEN ETKİLENİP SORUN YAŞAYANLAR VAR

Aile içi şiddet ve boşanmalara televizyonun etkisi nedir? Evet, dizi ve filmlerden ya da çevresinden etkilenip iletişim sorunları yaşayan kişiler var, fakat bu konuya kişinin neden dış uyaranlardan bu derece etkilendiğini düşünerek de yaklaşmalıyız. Evliliğinde sorun yaşayan, iletişim sorunu yaşayan, farklı beklentilere sahip, ya da psikolojik anlamda sorun yaşayan kişiler evliliği sürdüremiyor genellikle...Ve ya kişilik yapılanmasıyla ilgili bir sorun olduğunu da düşünebiliriz.

ÇOCUĞUN GELİŞİMİ AKSIYOR

Aile içi iletişime (anne baba çocuk) televizyon nasıl yansıyor? Çok TV seyredilen ailelerde, aile içi iletişim zayıf oluyor, aile içinde duyguları ifade, empati, sorun çözebilme için bireylerin birbiriyle konuşması, zaman ayırması gerekli, ayrıca çocuğun gelişimi aksıyor, gelişimin duygusal, sosyal yönünü atlamamak gerekiyor.

ÇOK SIK TELEVİZYON İZLEYEN ÇOCUKLAR, AİLE VE ÇEVRE İLE YETERLİ VE SAĞLIKLI BİR İLETİŞİM KURAMAZ

Bu programları seyreden çocukların eğitim ve psikolojilerine yansıması ne yönde olur? Zamanının büyük kısmını televizyon başında geçiren çocuk, sosyalleşemez, aile ve çevre ile yeterli ve sağlıklı bir iletişim kuramaz, dolayısıyla dil gelişimi, sosyal gelişimi, motor gelişimi, kısacası tüm alanlarda gelişimi yavaşlar ya da gerileme gösterir. Zihinsel fonksiyonları da yavaşlayabilir. Öğrenmesi yavaşlar, yaşam kalitesi düşer, birtakım psikiyatrik, psikolojik sorunlar da eklenebilir. Yani birtakım psikiyatrik, psikolojik sorunlar bağımlılığa neden olabileceği gibi, Tv’ye fazla zaman ayrılması da psikolojik sorunlara yol açabilmektedir. Modellik de önemli bir konu burada. Eğer anne, baba, aile bireylerinin televizyona ilgisi fazla ise, çocukların kişilik gelişimlerinde anne-babayı taklit ederek, modelleyerek öğrendiklerini göz önüne aldığımızda, çocuğun bir televizyon bağımlısı olmasının nedeni kolaylıkla açıklanabilir. Ailede disiplin zayıf ise, böyle bir modellik varsa, çocuğun duygusal ihmali varsa, evde çocuk Tv başında zaman geçirirken, aile rahat nefes alıyorsa, bu çocuklar, daha fazla risk altındadır. Diğer yönden bakarsak, bu tür programlar çocuğun yaşına ve gelişim düzeyine uygun olmadığı için, erken uyarılma, bilinçlenmeye yol açabilir. Cinsel mesajlı yayınları izleyen henüz cinsel kimliği ile ilgili bir duruşa sahip olmayan ergen ya da çocukların bu tür programlardan etkilenmeleri ne yönde olur? İleriki hayatlarında ne gibi olumsuzluklarla karşılaşabilirler? Patalojik hasarlara sebep olabilir mi? Dediğimiz gibi, erken uyarılma ve erken dönemde bu konuyla fazlaca meşgul olmalarına, cinsel birtakım davranışlara yönelmelerine sebep olabilir. YENİASYA