Az uyku uyumak dikkati yok ediyor

Davranışlar ve günlük aktiviteler, çocuklarda beyin ve bilişsel gelişime katkıda bulunur ve fiziksel aktivite, hareketsiz davranış ve uyku, bilişi bağımsız ve kolektif olarak etkileyebilir. Elde edilen deliller iyi uyku ve fiziksel aktivitenin gelişmiş akademik performansla ilişkili olduğunu gösterirken, fiziksel aktivite de daha iyi tepki süresi, dikkat, bellek ve inhibisyon ile ilişkilidir. Ekran karşısında vakit geçirmek gibi oturularak yapılan davranışlar arasındaki bağlantının, henüz erken aşamalarındaki bu araştırma için tam olarak belirgin olmasa da ekran tabanlı etkinlik türlerine bağlı olarak değiştiği düşünülmektedir.

ABD’nin 20 farklı bölgesinden 4520 çocuktan alınan verilerin analiz edildiği çalışmada, çocuklar ve ebeveynler, çocukların fiziksel aktivite, uyku ve ekran tabanlı etkinliklerde geçirdiği süreyi tahmin edebilmeye olanak tanıyan ölçekleri tamamladı. Bununla birlikte, çocuklar; dil becerileri, eylemsel bellek, yönetsel fonksiyonlar, dikkat, kısa süreli hafıza ve işlem hızı gibi özellikleri ölçen bilişsel bir teste tabi tutuldular. Araştırmada; hane halkının geliri, ebeveyn ve çocuk eğitimi, etnik köken, pübertal gelişim, vücut kitle indeksi ve çocuğun travmatik beyin hasarı geçirip geçirmediği gibi değişkenler kontrol altında tutuldu.

Elde edilen verilere göre, neredeyse her üç çocuktan biri (%29 – 1,330/4,520) bu üç temel öneriden hiçbirini karşılamazken, %41’i (1,845/4,520) yalnızca birini, %25’i (1,129/4,520) iki tanesini ve %5’i ise (216/4,520) üç önerinin tamamını karşılıyordu. Analizler neticesinde, çocukların yarısının (%51, 2,303/4,520) önerilen uyku süresine, %37’sinin (1,655/4,520 çocuk) ekran süresi sınırlamasına ve %18’inin de (793/4,520 çocuk) fiziksel aktivite önerisine uyduğu görüldü.

Çalışmada, çocukların uyduğu öneri sayısının artmasıyla daha iyi bir biliş gelişmesi arasında bir bağlantı saptandı. Dahası, yalnızca ekran süresi önerisi ya da hem ekran süresi hem de uyku süresi önerisi önerilerinin takip edilmesi ile bilişsel gelişim arasında çok güçlü bağlantılar bulunduğu görüldü.

SINIRLILIKLAR

Her ne kadar fiziksel aktivite ile bilişsel gelişim arasındaki ilişki için önemli deliller olmasına rağmen, bu çalışmada, fiziksel aktivite önerisinin tek başına karşılanmasının, biliş ile ilişkili olmadığı görüldü. Araştırmacılar, bunun şaşırtıcı bir bulgu olduğunu ve kullanılan ölçeğin yeterince spesifik olmayabileceğini ileri sürüyor. Öte yandan, araştırmada, fiziksel aktivitenin fiziksel sağlık sonuçları için en önemli davranış olmaya devam ettiğine ve bilişi olumsuz etkilediğine dair hiçbir belirti bulunmadığına da vurgu yapılıyor.

Çalışmada, çocuklarda iki saatten uzun süren ekran tabanlı etkinliklerin daha zayıf bilişsel gelişim ile ilişkili olduğu bulgusuna ulaşıldı. Ancak yine de, ekran zamanı ve biliş arasındaki bağlantılar hakkında daha fazla araştırma yapılmasına ihtiyaç duyuyoruz. Bu araştırmalar arasında, içeriğin eğitsel veya eğlence olup olmadığı ve odaklanma gerektirip gerektirmediği veya çoklu görevler içerip içermediği gibi farklı ekran süresi türlerinin etkisinin incelenmesi bulunuyor. Araştırmaya dayanarak; çocukların ekran karşısında geçirdikleri sürenin sınırlandırılması ve çocukluk ve ergenlik döneminde sağlıklı uyku rutinlerine öncelik verilmesinin önemli olduğunu söylemeliyiz.

Ancak araştırmanın gözlemsel olması da dahil olmak üzere bazı kısıtlamaların bulunduğunu da söylemeliyiz. Bununla birlikte kullanılan ölçeklerden elde edilen verilerin, katılımcının bildirdiği veriler olması bakımından taraflı olabileceğini de unutmamak gerekiyor. Öte yandan anketler sadece çalışmanın başlangıcında kullanılmıştır ve bu nedenle de davranışların zaman içinde nasıl değiştiğini izleyemezsiniz, bu yüzden de zaman içindeki eğilimleri anlamak için çalışmanın gelecekteki döngülerinin de analiz edilmesi gerekecektir.

NE YAPILABİLİR?

Ekranlarda harcanan her dakika, uykudaki ya da bilişsel olarak zorlayıcı faaliyetlerdeki bir dakika ile yer değiştirir. Akşam ekran kullanımı durumlarında ise, bu yer değiştirme aynı zamanda uyku kalitesinin bozulmasına da neden olabilir. Bilişsel olarak zorlayıcı ekran aktivitelerinin bilişe olan faydalarından teselli bulmak cazip gelse de; eğer seçim şansı sunulursa, pek çok çocuğun daha az uyarıcı olanlara kıyasla uyarımı daha fazla olan ekran aktivitelerini seçtiğini de unutmamak gerekiyor.

BİLİM FİLİ