Van'da şimdi öfke, korku, üzüntü var

  Kontrol edilemeyen her türlü stresin kişi üzerinde yoğun duygusal etki bıraktığına dikkat çeken Uzman Psikolog Zehra Erol, yaşadıkları olaylar karşısında bir şeyler yapabileceklerine inananların, kendini çaresiz hissedenlere kıyasla daha iyi durumda olduklarını söyledi. Türkiye, son Van depremiyle birlikte doğal afetlerle mücadelede büyük sınav veriyor. Yıkım büyük olunca acılar da o paralelde yıkıcı ve yıpratıcı oluyor. Sonrasındaki tablo ise travma. Deprem, sel gibi doğal felaketler neticesinde ortaya çıkan durumların kişilerde ruhsal açıdan travmalara neden olduğuna dikkat çeken Memory Center Nöropsikiyatri Merkezi Psikologu Zehra Erol travmalara en çok kadın ve çocukların maruz kaldığını kaydediyor. Erol travmayı, travmaya maruz kalanların yaşadıklarını ve tedavisini anlattı… Uzm. Psk. Zehra Erol; “Yaşanan bir olayın travma olarak adlandırılabilmesi için; yaşamı tehdit ediyor olması (deprem, ölümcül bir hastalığa yakalanmış olmak, trafik kazası..) vücut bütünlüğünü tehdit ediyor olmak (bir organını kaybetmek..), sevdiklerimize tehdit, inançlarımıza yönelik tehdit (dünyanın güvenli bir yer olduğuna dair tehdit…) içeriyor olması gerekir.  Bu durumlar karşısında da kişinin yoğun çaresizlik, korku tepkileri vermiş olması gereklidir. Ayrıca psikolojik tehdit içeren başarısızlık, kıyaslanma, ihmal durumları da travmaya neden olur. Bu tarz travmalara en çok maruz kalanlar da kadınlar ve çocuklardır. POST TRAVMATİK STRES BOZUKLUĞU Post Travmatik Stres Bozukluğu(PTSB), kişinin bir aydan fazla sürede olaya ait kâbuslar görmesi, olaya tekrar tekrar dönüyor olması,  olayı hatırlatan durumlarda yoğun sıkıntı duyması belirtilerden biridir. Kişi olayın yaşandığı yerler ve durumlardan kaçınır. Duygularda donukluk, hissizleşme görülür. İnsanlardan uzaklaşma, daha önce sevdiği faaliyetlerden kaçınma. Adrenerjik Stres Semptomları (sürekli tetikte olma hali, uykuyu sürdürme halinde güçlük, sinirlilik, aşırı irkilme ve tepki verme..) Bu rahatsızlıkla birlikte alkol kötüye kullanımı, majör depresif bozukluk, davranış bozukluğu, yaygın anksiyete bozukluğu da görülebilir. ÖFKE, ÜZÜNTÜ, KORKU Bu durumda üç yoğun duygu vardır. Sorumlulara yönelik öfke, kayba yönelik üzüntü, tekrar etme olasılığına yönelik korku. Olay olduğunda yaşanan şok dönemi vardır. Karmaşık duygular hakimdir. Korku, endişe, pişmanlık, suçluluk, karamsarlık, utanç, çaresizlik. Eskiye göre kişi daha sinirlidir. İçe kapanıp konuşmama ya da sürekli olay hakkında konuşma, dikkati yaptığı işe vermekte zorlanma. Unutkanlıklar. PTSB korkulan anının tekrarlanabileceğine dair en ufak bir işaret alarmların çalmasına neden olabilir. Bu tüm travmalar da geçerlidir. Yaşadıkları olayla benzerlik gösteren her şeye tepki gösterirler. Örneğin eşi tarafından mutfakta bıçakla tehdit edilen bir kadın sadece bıçaktan değil çatal, kaşık gördüğünde de bir köşeye sıkıştırıldığında da yoğun korku yaşıyordu. Olayın zihinde bıraktığı iz ve buna bağlı aşırı tedbir sıklıkla görülür. Şiddet eylemleri deprem, sel gibi doğal afetlerden maruz kaldıkları eylemin hedefi olarak bilerek seçildiklerine inandıkları için daha fazla etkilenirler. Bu kişiler dünyanın güvenli bir yer olduğuna dair inançları derinden sarsılır. KONTROL DIŞI STRES DUYGUSAL İZLER BIRAKIYOR PTSB bozukluğunda tehlikeli durumlar için kullanılan zihinsel alarm tehlikeli bir düzeye iner. Günlük olaylar bile alarmın çalmasına neden olur. Kontrol edilemeyen her türlü stres yoğun duygusal etki bırakır. Eğer insanlar yaşadıkları olaylar karşısında bir şeyler yapabileceklerine inanıyorlarsa, bir miktar denetim gücüne sahipseler kendini çaresiz hissedenlere kıyasla daha iyi durumdadırlar. TRAVMADA KORUYUCU FAKTÖRLER VARDIR Bunlar bireysel başa çıkma becerileri, sosyal destekler, ailenin desteği, yaşantısında gelecekle ilgili imkanlar (örneğin tecavüze uğramış bir bayan bulunduğu yerde dışarı çıkamıyor, çalışamıyor sadece evde yaşıyorsa başa çıkma zorlaşır..), inançlar ve emniyette olduğunu biliyor olmak. EMDR Göz hareketleriyle duyarsızlaştırma ve yeniden işleme şeklinde açılabilir. Bilgi işleme modeline dayalı sekiz aşamalı bir yaklaşımdır. EMDR tedavisi rahatsız eden olaya ulaşılmasını, işlenmesini hızlandırmak için duygusal, bilişsel, bedensel tepkilere odaklanmaktır. Şaban Özdemir (NPGRUP)